Nawyki żywieniowe kobiet w ciąży
Autor: Edyta Kuzara
Ciąża zwiększa zapotrzebowanie kobiety na energię i składniki odżywcze. Spożycie witamin i składników mineralnych, w tym szczególnym okresie życia kobiety powinno wzrosnąć o 50-100%. Podaż energii z całodzienną racją pokarmową od II trymestru ciąży powinna być większa o 300 lub 500 kcal. W ciąży należy zwiększyć podaż białka (ok. 95 g/dobę), zarówno zwierzęcego, którego źródłem są mięso, nabiał, ryby i jaja, jak również roślinnego, którego dostarczają nasiona roślin strączkowych.
Ryby morskie z ważnych składników, oprócz białka zawierają również wielonienasycone kwasy tłuszczowe (omega-3), których odpowiednia podaż w diecie (1 g/ dzień) wspomaga rozwój mózgu płodu i wpływa na aktywność komórek nerwowych, w związku z tym prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Należący do tej grupy związków kwas dokozaheksaenowy (DHA) jest nieodzowny do właściwej czynności oczu dziecka i warunkuje ostrość widzenia. Ponadto zwiększa wchłaniane wapnia, korzystnie wpływając na stan układu kostnego płodu i dziecka. Wspólnie z kwasem eikozapeantaenowym (EPA) uczestniczą w syntezie substancji, której niedobór może powodować ostrą niewydolność oddechową u noworodków urodzonych przed terminem. Niewłaściwa podaż tych dwóch kwasów przez kobietę ciężarną może prowadzić do upośledzenia intelektualnego i ruchowego dziecka, sprzyjać zaburzeniom widzenia u niemowląt i dzieci, jak również niekorzystnie wpływać na aktywność układu immunologicznego, czego rezultatem jest obniżenie odporności oraz zwiększenie nadwrażliwości na alergeny, co prowadzi do rozwoju alergii. Kobiety ciężarne charakteryzuje także zwiększone zapotrzebowanie na pozostałe niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, których najlepszym źródłem w codziennej diecie są oleje roślinne.
Kolejnym bardzo istotnym składnikiem żywności w czasie ciąży jest żelazo. Powinno być dobrze przyswajalne, czyli pochodzić głównie z produktów pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby). Wśród kobiet ciężarnych bardzo często spotykaną chorobą jest anemia, spowodowana niedoborem tego składnika w diecie. Jego następstwem może być wzrost ryzyka wystąpienia infekcji dróg moczowych u kobiet ciężarnej, poród przed terminem oraz niska masa urodzeniowa płodu.
Zaleca się, aby kobiety w II i III trymestrze ciąży spożywały 400-500 g owoców i warzyw (ze znaczącą przewagą warzyw). Różnorodny asortyment tej grupy żywności pozwala na dostarczenie do organizmu ciężarnej i płodu odpowiedniej ilości antyoksydantów, witamin, karotenoidów, folianów, flawonoidów i błonnika pokarmowego. Ten ostatni składnik posiada zdolność normalizacji pracy układu pokarmowego, pomagając w zwalczaniu i zapobieganiu zaparć – częstej przypadłości kobiet w ciąży. Antyoksydanty są niezbędne do optymalnego rozwoju systemu nerwowego u płodu, a właściwa podaż witaminy C stymuluje wchłaniane żelaza z pożywienia, ograniczając tym samym ryzyko wystąpienia niedokrwistości.
Dla prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych w organizmie kobiety ciężarnej bardzo ważna jest regularność spożywanych posiłków. Pozwala ona na właściwe zużycie dostarczonej energii, jednocześnie pomagając w zapobieganiu nadmiernemu przyrostowi masy ciała w ciąży.
Jak wyglądają nawyki żywieniowe ciężarnych Polek?
Analizy prowadzone przez Ośrodek Badania Opinii Publicznej wykazały, że wiedza kobiet w ciąży dotycząca sposobu żywienia w tym szczególnym okresie życia, w dalszym ciągu jest niedostateczna. Większość kobiet ciężarnych poddanych badaniu wprawdzie wiedziała, że powinny spożywać więcej owoców i warzyw, przy czym nie dawało to przełożenia na praktykę, gdyż jedynie 17% kobiet zwiększyła podaż tej grupy żywności w codziennej diecie. Jedynie 56% kobiet zmieniło swój sposób żywienia z uwagi na ciążę, ograniczając spożycie słodyczy i starając się jeść żywność ekologiczną. Niestety ze spożycia alkoholu zrezygnowało tylko 3% z kobiet. Jednocześnie 4-6% kobiet przyznała, że w czasie ciąży jadła więcej produktów mlecznych, ograniczyła lub zrezygnowała z picia mocnej kawy i herbaty oraz spożywała regularnie posiłki. Produktami jedzonymi przez kobiety w ciąży częściej niż zwykle lub na które miały szczególny apetyt były: słodycze (10% kobiet), ogórki kiszone (8% kobiet), owoce (8% kobiet), kwaśne potrawy (6% kobiet), jabłka (4% kobiet) oraz śledzie (4% kobiet). Natomiast wśród żywności często spożywanej przed ciążą, natomiast wykluczonej z jadłospisu w jej trakcie ze względu na złe samopoczucie były wymieniane: kawa (7% kobiet), mięso (5% kobiet), słodycze (3%), smażone potrawy (3% kobiet), wędliny i ryby (2% kobiet).
Inne badania potwierdziły, że kobiety w ciąży często spożywają posiłki w nocy, a duża część z nich spożywa w tym czasie słodycze. Aż 82% kobiet przyznawało się do podjadania pomiędzy posiłkami. Przyszłe mamy najczęściej sięgały po takie przekąski jak owoce (38% kobiet), a następnie po słodycze (23% kobiet). Około 27% kobiet ciężarnych spożywało słodycze raz dziennie, 20% dwa razy dziennie, a 6% trzy i więcej razy dziennie. Jedynie 10% kobiet ciężarnych jadło między posiłkami kanapki, 8% jogurty, 3% suszone owoce i bułki. Innymi produktami wybieranymi przez kobiety w ciąży były paluszki, kruche ciastka, kabanosy, lody, musli, serki sojowe lub homogenizowane, rodzynki, orzechy, lody, płatki z mlekiem oraz budyń. 50% ankietowanych odpowiedziało, że w czasie ciąży spożywa cztery posiłki dziennie, 28% - pięć, natomiast 20% kobiet potwierdziło, że ich całodzienna racja pokarmowa składa się z 3 posiłków.
W badaniach wykazano, że wśród kobiet ciężarnych zapotrzebowanie na witaminy rozpuszczalne w wodzie (witaminy z grupy B, witaminę C), magnez oraz cynk pokryte jest na poziomie 70%, natomiast na wapń oraz żelazo jedynie w około 50%.
mgr inż. Edyta Kuzara
Dietetyk
Przeczytaj także: Prozdrowotne właściwości produktów owsianych
